Drzewa i krzewy owocowe - jakie wybrać i jak je posadzić
Jesień to najlepszy okres na sadzenie drzew i krzewów owocowych. Oferta w szkółkach, sklepach i centrach ogrodniczych jest wtedy najbogatsza. Jakie gatunki i odmiany wybrać oraz jak je posadzić? Poniżej kilka podpowiedzi.
Drzewa i krzewy owocowe - dojrzewanie przez cały sezon.
Jeśli chcemy cieszyć się owocami od lata do późnej jesieni, trzeba wybrać takie gatunki i odmiany, które dojrzewają w różnym okresie. Wśród jabłoni są odmiany letnie (począwszy od papierówki, która owocuje w II połowie lipca), są odmiany jesienne (np. antonówka, która owocuje we wrześniu), wreszcie są odmiany zimowe (np. kosztela owocująca w październiku), które w chłodni można przechowywać do wiosny.
Drzewa i krzewy owocowe - ważna odporność.
Wybierając odmiany drzew i krzewów owocowych, należy upewnić się, że są wytrzymałe na mróz i odporne na choroby. Warto postawić na sprawdzone odmiany lokalne. Oszczędzi nam to sporo pracy i ewentualnych kłopotów (tudzież porażek) związanych z walką z chorobami, szkodnikami i niespodziankami, które zafunduje nam pogoda.
Drzewa i krzewy owocowe - samopylność czy obcopylność?
Drzewko samopylne będzie owocowało niezależnie od sąsiedztwa. Drzewko obcopylne, by wytworzyło owoce, potrzebuje zapylacza. To znaczy, że jego kwiaty muszą być zapylone pyłkiem innej odmiany i to nie przypadkowej. Kupując drzewko należy się dowiedzieć jakie odmiany są dla niego dobrymi zapylaczami, a następnie upewnić się czy taka odmiana rośnie w pobliżu naszego sadu. Jeśli nie, trzeba również kupić takie drzewko.
Drzewa i krzewy owocowe - wysokość.
Są drzewa owocowe wysokie i niskie, w zależności od rodzaju podkładki, na której są szczepione. Rośliny niskopienne (szczepione na podkładkach karłowych, wysokość szczepienia 40-50 cm) zajmują niewiele miejsca, szybciej zaczynają owocowanie (w wieku 3-4 lat), są też łatwiejsze w pielęgnacji (zapewniają bezpośredni dostęp do korony, co ułatwia zarówno zrywanie owoców, jak i przycinanie korony). Ich podstawowe minusy to krótszy żywot, mniejsza odporność i większe wymagania jeśli chodzi o warunki uprawy.
Minusów tych nie mają drzewa wysokopienne (wysokość szczepienia: 1,8-2m), które są bardziej odporne i długowieczne, mogą rosnąć w zdecydowanie gorszych warunkach, ale za to zajmują więcej miejsca, owocują po 6-7 latach, a przy ich pielęgnacji (i zbiorach) trzeba się nagimnastykować. Rozwiązaniem pośrednim są drzewa średnio pienne (wysokość szczepienia 1,4-1,5m).
Drzewa i krzewy owocowe - odległości sadzenia.
Odległości sadzenia są związane z wielkością drzewa. Zwykle duże drzewa sadzi się co 4 m w rzędzie, a odległość między rzędami wynosi 5 m. Drzewa średnie - co 3 m w rzędzie, przy 4 m odległości między rzędami. Drzewa szczepione na karłowych podkładkach mogą być sadzone co 2 m w rzędach odległych od siebie o 3 m.
Drzewa i krzewy owocowe - bryła korzeniowa.
Drzewka i krzewy dostępne w sprzedaży jesienią mają najczęściej odkryte korzenie. Kupując je zwracamy uwagę na ich wygląd i zabezpieczenie. System korzeniowy powinien być dobrze rozgałęziony z licznymi korzeniami bocznymi. Zarówno pędy jak i korzenie powinny być giętkie, niełamliwe. Korzenie powinny być zabezpieczone przed przeschnięciem (przykryte ziemią lub wilgotnymi trocinami), a na potrzeby transportu - owinięte folią.
Drzewa i krzewy owocowe - przechowywanie sadzonek.
Nie musimy zakupionych drzewek sadzić od razu – mogą spokojnie poczekać (nawet kilka tygodni), pod warunkiem, że je zadołujemy czyli umieścimy w dole i przysypiemy ziemią. Sadzonki umieszczamy w dole pionowo, lekko pochylone w stronę południową. Miejsca okulizacji powinny być zakopane ok. 10 cm. Miejsce przechowywania powinno być zacienione (np. przy ścianie od strony północnej, ale z dala od fundamentów). Zadołowane rośliny należy polewać wodą, by nie dopuścić do przeschnięcia korzeni i dokładnie wypełnić ziemią wolne przestrzenie wokół sadzonek.
Drzewa i krzewy owocowe - sadzenie.
Najlepszym okresem na sadzenie drzew i krzewów owocowych jest jesień - od początku października do pierwszych przymrozków. W ten sposób posadzone rośliny zdążą „zadomowić się” w nowym miejscu – zregenerować system korzeniowy przed zimą i przygotować się do rozpoczęcia procesu wzrostu wiosną. Przed sadzeniem należy przygotować glebę (i warto zrobić to z wyprzedzeniem czyli np. już w sierpniu!) – odchwaścić, głęboko przekopać i wzbogacić w substancje organiczne i mineralne (obornik, kompost, substrat torfowy).
Samo sadzenie jest całkiem proste, zwłaszcza gdy robimy to we dwoje – pomoc drugiej osoby jest szczególnie przydatna przy równomiernym zasypywaniu ziemią dołka po włożeniu doń rośliny. Proces sadzenia zaczynamy od wykopania dołka, który powinien być na tyle duży, by korzenie sadzonej rośliny swobodnie w nim spoczywały. Na dnie dołka usypujemy kopczyk z żyznej gleby - jeśli gleba jest nieurodzajna, mieszamy ją z kompostem. Na kopczyku ustawiamy delikatnie drzewko, rozkładając równomiernie jego korzenie tak, by swobodnie opadały w dół. Dołek częściowo zasypujemy pamiętając o udeptywaniu kolejnych warstw - dzięki temu ziemia będzie odpowiednio ubita i drzewko będzie po posadzeniu trzymało pion. Obficie podlewamy sadzoną roślinę (5-10 l wody), a gdy woda wsiąknie kończymy zasypywanie dołka. Można też zasypać dołek za jednym razem a następnie utworzyć wokół pnia nieckę dla zatrzymania wody z podlewania i wtedy podlać.
Jeśli wybrana przez nas roślina wymaga palikowania, pamiętamy o posadzeniu rośliny wraz z wzmacniającym ją palikiem. Paliki wbija się przed sadzeniem drzewka, od strony zachodniej, w odległości ok. 10 cm od rośliny.
Drzewa owocowe należy sadzić kilka cm głębiej niż rosły w szkółce (na glebie lekkiej nawet do 10 cm głębiej). Miejsce okulizacji powinno znaleźć się ponad powierzchnią gleby – jeśli tego nie zrobimy może dojść do wyrastania korzeni na szlachetnej części drzewa. Rośliny sadzone jesienią należy zabezpieczyć przed mrozem usypując wokół nich kopczyki z ziemi. Tę czynność możemy wykonać później niż samo sadzenie, ale koniecznie przed nastaniem pierwszych przymrozków.
Warto przeczytać:
Październik w ogrodzie - jakie prace wykonujemy w październiku?
Worki nawadniające - wygodne podlewanie kropelkowe drzew
O zapylaczach i zapylaniu, czyli jak zadbać o to, by drzewa owocowe obficie owocowały